Κραν Μοντανά: Κέρδη και ζημιές

Κατά την άποψη μου από τις τελευταίες συνομιλίες στον Κραν Μοντανά έχουν προκύψει θετικά αλλά και αρνητικά στοιχεία. Στα θετικά στοιχεία προσωπικά θα κατατάξω το γεγονός ότι έχει καταγραφεί η σαφής πρόθεση της Τουρκίας σε όλα τα θέματα. Τώρα κανείς πλέον δεν μπορεί να βαυκαλίζεται με την ιδέα / ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία θέλει συμφωνία στο Κυπριακό που να σέβεται έστω και στο ελάχιστο το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η συνεργασία Κύπρου – Ελλάδας λειτούργησε πολύ καλύτερα αυτήν τη φορά και ανέδειξε την αδιαλλαξία της Τουρκίας στο θέμα των εγγυήσεων και της παραμονής των στρατευμάτων. Το Κυπριακό επανήλθε στη σωστή του βάση ως ζήτημα εισβολής – κατοχής, με την αναγνώριση από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ κ. Γκουτέρες ,της ανάγκης για κατάργηση των εγγυήσεων.

Όσον αφορά τα αρνητικά σίγουρα με το Κραν Μοντανά εμπεδώθηκε η διαδικασία της πενταμερούς διάσκεψης, αφού από τη διάσκεψη απουσίαζαν οι εκπρόσωποι των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι οποίοι με την παρουσία τους στον περίγυρο της Διάσκεψης στη Γενεύη τουλάχιστον συμπλήρωναν ένα περιβάλλον διεθνούς ενδιαφέροντος. Ενώ εμείς αποφύγαμε με κάθε τρόπο να προβάλουμε την ιδιότητα του αρχηγού κράτους στη διάσκεψη του Κραν Μοντανά, οι Τούρκοι και οι Τουρκοκύπριοι με κάθε ευκαιρία παρουσίαζαν τον Ακιντζί ως Πρόεδρο του ψευδοκράτους, χωρίς κανένας να τους επιστήσει την προσοχή ή να υποστούν την παραμικρή παρατήρηση. Στο τέλος, είχαμε και τη δήλωση Γκουτέρες που αναφερόταν σε Κύπριους σε Νότο και Βορρά. Με τις δύο διασκέψεις της Γενεύης αναγνωρίζεται έμμεσα ο εγγυητικός ρόλος της Τουρκίας και Βρετανίας και κινδυνεύουμε να εγκλωβιστούμε στο ασφυκτικό πλαίσιο της πενταμερούς διάσκεψης εσαεί.

Δεύτερον, παρά τις αρχικές διακηρύξεις του Προέδρου Αναστασιάδη, η διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, πραγματοποιήθηκε χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία. Φαίνεται ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ κ. Γκουτέρες παρασύρθηκε από τις διαβεβαιώσεις του ειδικού αντιπροσώπου κ. Άιντε και υπέκυψε στις Τουρκικές πιέσεις. Ενώ ζητήθηκε από τον κ. Άιντε να προετοιμάσει το έδαφος και να καταρτίσει ένα έγγραφο εργασίας πριν από τη διάσκεψη (σύμφωνα με την απαίτηση του Προέδρου Αναστασιάδη), ο Άιντε κατέθεσε τελικά ένα έγγραφο για το οποίο είχαμε πολλές αντιρρήσεις και επιφυλάξεις. Τρέχαμε παραμονές της διάσκεψης να επιτύχουμε την απόσυρση ενός εγγράφου, που εμείς οι ίδιοι είχαμε ζητήσει. Σημειώθηκαν τραγελαφικά επεισόδια γύρω από το εάν το έγγραφο είναι ή δεν είναι στο τραπέζι. Όπως συμβαίνει πάντα, στην εξέλιξη των γεγονότων αποδείχθηκε ότι τα σημαντικά στοιχεία του εγγράφου, έμειναν στο τραπέζι των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά ή/και επανήλθαν ως ιδέες του Άιντε, των Βρετανών, ή των Τούρκων.

Υπενθυμίζεται ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε θέσει εξαρχής την προϋπόθεση να υπάρξει συμφωνία στα θέματα της ασφάλειας – εγγυήσεων πριν συζητηθούν τα εναπομείναντα ζητήματα της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού. Αναδιπλώθηκε επανειλημμένα και φτάσαμε να αποδεχθούμε τη συζήτηση σε δύο παράλληλα τραπέζια (υπενθυμίζεται ότι αυτή ήταν αρχικώς η πρόταση των Τουρκοκυπρίων, την οποία απορρίπταμε πριν από ένα χρόνο). Παρά ταύτα, επανειλημμένα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης διαβεβαίωνε ότι δεν θα αποδεχθεί πακετοποίηση των θεμάτων των δύο πτυχών. Κι όμως πρώτος με τις προτάσεις του της Τετάρτης 5/7 συνέδεσε τις δύο θεματικές και κατέθεσε ουσιαστικά μια πρόταση «πάρε – δώσε» μεταξύ του «άδειου ποτηριού», δηλαδή της θεματικής της ασφάλειας – εγγυήσεων και ενός «γεμάτου ποτηριού» δηλαδή της θεματικής της εσωτερικής πτυχής. Ο ίδιος πρώτος τελικά επιχείρησε το «πάρε – δώσε» (αν και έμεινε τελικά στο «δώσε»).

Επιπλέον, ενώ υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις και πιθανές παγίδες στο πλαίσιο των παραμέτρων Γκουτέρες, τις οποίες καταθέσαμε με την επιστολή μου ημερομηνίας 2/7, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης το έχει αποδεχθεί πανηγυρικά, εγκλωβιζόμενος σε μια διαδικασία που ήταν λογικό να οδηγήσει σε περαιτέρω υποχωρήσεις. Στις προτάσεις που κατέθεσε γραπτώς την Πέμπτη 6/7 παραχωρεί την εκ περιτροπής προεδρία, τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών για τους Τούρκους, την προτεραιότητα των παράνομων χρηστών στο περιουσιακό στις περιοχές υπό Τουρκοκυπριακή διοίκηση και την αναγνώριση δικαιωμάτων στους παράνομους καταπατητές στις υπό Ελληνοκυπριακής διοίκηση περιοχές. Το χειρότερο όλων είναι ότι αυτές (και άλλες υποχωρήσεις) έγιναν χωρίς αποτελέσμα και παραμένουν στο τραπέζι παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις.

Τέλος, παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις του Προέδρου Αναστασιάδη ότι δεν θα αποδεχθεί τη σύναψη ενδιάμεσης συμφωνίας, ουσιαστικά την Πέμπτη το βράδυ (προς Παρασκευή), αυτό που επιδιώχθηκε ήταν η συμφωνία σε κάποια σημεία (sticking points) που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως δίοδος για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Τί άλλο από οιωνή «ενδιάμεση συμφωνία» θα ήταν αυτή η κατάληξη στα sticking points; Η αποτυχία του Γκουτέρες να πετύχει «ενδιάμεση συμφωνία», δεν συνεπάγεται ότι η ιδέα της ενδιάμεσης συμφωνίας δεν θα επανέλθει.

Νήσος τις, έστι

Υπάρχει ένα πολύπαθο νησί, νησί σταυροδρόμι των κατακτητών και των μεγάλων αφεντικών της γης, χρυσοπράσινο φύλλο στους άγριους ανέμους της ιστορίας.

Δέκα χιλιάδες χρόνια ακατάλυτα, το νησί μας έζησε πικρές ώρες και σκοτεινές περιόδους.

Μια από τις πιο σκοτεινές μέρες μας, μέρα που τη ζήσαμε η σημερινή γενιά των Κυπρίων, ήταν η 15^η Ιουλίου του 1974 όταν με το προδοτικό και ξενοκίνητο πραξικόπημα επιχειρήθηκε η ανατροπή της συνταγματικής τάξης και η δολοφονία του εκλεγμένου Προέδρου της Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου.

Λίγες μέρες μετά, η Τουρκία, χρησιμοποιώντας προσχηματικά το πραξικόπημα και την συνθήκη εγγυήσεως, εισέβαλε στο νησί μας, με τη στήριξη των συμμάχων της στο ΝΑΤΟ και την ανοχή της διεθνούς κοινότητας.

Αυτές τις μέρες τιμούμε – σαράντα τρία χρόνια μετά – τους ήρωες της αντίστασης στο πραξικόπημα και στην Τουρκική εισβολή, τους νεκρούς, τους αγνοούμενους, τους ζωντανούς που έμειναν να μετρούν τις θύμισες και να βιώνουν την απόγνωση της «άνετης προσωρινότητας». Μιας άνετης προσωρινότητας που σημαδεύτηκε από  αλλεπάλληλα κύματα κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων. Χρηματιστήριο, Ήλιος, Μαρί, οικονομική χρεωκοπία. Μια αλυσίδα γεγονότων που χάραξαν πληγές στη συλλογική συνείδηση. Μια αλυσίδα καταστροφών που στη νοσηρή αντίληψη κάποιων «λογικών» μπορούσε να αλυσοδέσει το όραμα για λευτεριά και την απαίτηση για δικαιοσύνη.

Αλλά έχουμε διαψεύσει τους «λογικούς και τους φρονίμους», τους «φωτισμένους που θέλησαν να μας αλλάξουν τα φώτα» κατά πως λέει και ο ποιητής ήρωας της αντίστασης κατά του φασισμού Δώρος Λοΐζου.

Είναι γι’ αυτό το λόγο που θα ήθελα να μου επιτραπεί να καταθέσω τον θαυμασμό και την εκτίμηση μου στο λαό μας. Προδομένος από εχθρούς και φίλους, ενίοτε και από την ίδια την ηγεσία του, παρά την κούραση και την απογοήτευση των δεκαετιών, παρά τις αλυσίδες της άνετης προσωρινότητας  και των κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων – αυτός ο λαός στέκεται  όρθιος  στις επάλξεις της Ιστορίας, υπερασπιζόμενος το δίκαιο όλου του κόσμου.

«Εσείς έχετε τα κατοχικά στρατεύματα, εμείς έχουμε το δίκαιο» φέρεται να είπε στον Τσαβούσογλου, ο Νίκος Κοτζιάς στο κρίσιμο εκείνο δείπνο της Πέμπτης 6^ης Ιουλίου στο Κρανς Μοντανά.

Και είναι αυτή ακριβώς η συγκυρία της ολοκλήρωσης ενός ανεπιτυχούς δεκάχρονου κύκλου διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, που σηματοδοτείται από την πρόσφατη αποτυχία της πενταμερούς διάσκεψης στο Κρανς Μοντανά, που μας υποχρεώνει σε έναν ειλικρινή απολογισμό.

Η αυτοκριτική είναι αναγκαία: Δυστυχώς, κυρίες και κύριοι, ας το ομολογήσουμε, το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας, έχει πτωχεύσει, έχει αποτύχει. «Όλες μας οι εμπνεύσεις στραβωθήκαν και αποτύχαν», όπως λέει και ο τραγουδοποιός. Έχουν προσκρούσει πάνω στο βράχο της Τουρκικής αδιαλλαξίας, τη μεγαλομανία του νεοσουλτάνου Ερντογάν και την αδιαφορία της διεθνούς κοινότητας.

Χρειαζόμαστε νέα αρχή, νέα πορεία, μια αναγέννηση των συλλογικών μας οραμάτων, διεκδικήσεων και πολιτικών. Διότι όπως είπε και ο μεγάλος επιστήμονας του 20^ου αιώνα, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν «είναι ανόητο να περιμένεις να έχεις άλλο αποτέλεσμα όταν ακολουθάς την ίδια διαδικασία».

Ας έχουν λοιπόν υπόψη τους αυτή την επιστημονική αλήθεια όσοι ζητούν να επανέλθουμε  άρον άρον στο τραπέζι των αποτυχημένων ήδη διαπραγματεύσεων.

Σε αυτό το στάδιο επιβάλλεται καταρχήν η απόσυρση των απαράδεκτων και ατελέσφορων παραχωρήσεων προς την Τουρκία που έλαβαν χώραν κατά τη διάρκεια των δέκα χρόνων καταστροφικών διαπραγματεύσεων και η επέκταση και ενδυνάμωση των διμερών και διεθνών – ποικίλης μορφής – συμμαχιών της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης οφείλει να ζητήσει επίσημα στο επόμενο Συμβούλιο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταδικαστεί η Τουρκική αδιαλλαξία, η εμμονή στις αναχρονιστικές εγγυήσεις και στην παραμονή στρατευμάτων στο νησί μας αλλά και η Τουρκική προκλητικότητα στην Κυπριακή ΑΟΖ. Είναι καιρός οι Ευρωπαίοι εταίροι μας να εγκαταλείψουν τη στάση του παρατηρητή και του επιτήδειου ουδέτερου.

Πρέπει να βγούμε από την κατήφεια και τη μιζέρια της ήττας. Να περάσουμε στην αντεπίθεση. Οφείλουμε να αντιτάξουμε την ελπίδα έναντι της καλλιέργειας του κλίματος του ωχαδερφισμού, της υποταγής και της «λυση-λιγούρας». Το σύνθημα «λύση να ‘ναι κι ότι να ‘ναι» είναι το ίδιο επικίνδυνο και απορριπτέο  με το «εμείς ποδά, τζείνοι ποτζιή». Όσοι υπηρετούν αυτά τα συνθήματα γίνονται τελάληδες της καταστροφής της Κύπρου και του λαού μας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων είτε με τη διχοτόμηση είτε με την καθολική υποδούλωση μας στον τουρκικό ηγεμονισμό.

Ένα διαφορετικό "δεσμεύομαι"

Πριν από λίγες μέρες συντελέστηκε μια μεγάλη διαρθρωτική αλλαγή και εξέλιξη στο Κίνημα Οικολόγων που αποτελεί - πιστεύω - και πρωτοπορία στην ιστορία των πολιτικών κομμάτων και κινημάτων στην Κύπρο. 

Πρόκειται για μια αλλαγή που καθυστέρησε να γίνει, αν λάβει κανείς υπόψη ότι αυτή είναι ήδη σε εφαρμογή για περισσότερο από ένα χρόνο. Πρόκειται για τη μετατροπή του Κινήματος από ένα μονολιθικό πολιτικό κίνημα σε μια πλατφόρμα πολιτών, όπου θα επιτρέπεται να λειτουργούν ομάδες, σύλλογοι, οργανώσεις, κινήσεις και οποιοδήποτε άλλο σχήμα οι συμμετέχοντες θέλουν να έχει η συλλογικότητά τους. Θεσμοθετήθηκε, πλέον, η νόμιμη παρουσία αυτών των ξεχωριστών συλλογικοτήτων στα όργανα λήψης αποφάσεων του Κινήματος, ακόμα και όταν τα μέλη τους δεν είναι μέλη του Κινήματος. Επίσης για πρώτη φορά - εξ όσων γνωρίζω - θα επιτρέπεται από καταστατικό πολιτικού κινήματος στην Κύπρο, να εκφράζεται δημόσια η διαφωνία στις συλλογικές αποφάσεις από άτομα ή και ομάδες. 

Σε κάποιες άλλες χώρες τέτοιες πρακτικές δεν είναι άγνωστες, αλλά στην Κύπρο κάτι τέτοιο θεωρείται πολύ πρωτοποριακό. Στην Κύπρο η δημόσια διαφωνία καταλήγει στην έξωση από το κόμμα και σε διαγραφή, ενώ στην καλύτερη περίπτωση ισχύει το γνωστό "έθεσε εαυτόν εκτός κινήματος" (που παραπέμπει στο άλλο περίφημο κομματικό ρητό "τα αρνιά έξω από το μαντρί τα τρώει ο λύκος").

Θα πρέπει να υπενθυμίσω ότι μετά από πολλές προσπάθειες που άρχισαν από το 2011, καταφέραμε το 2015 να συνδέσουμε στο καράβι μας ένα αριθμό από κινήσεις πολιτών με την υπόσχεση ότι η σύνδεση αυτή δεν θα συνεπάγεται προσχώρηση ούτε συγχώνευση, αλλά συνεργασία. Στην συνεργασία αυτή δώσαμε μια μορφή και ένα σχήμα που δούλεψε. Δούλεψε φέρνοντας πολύ καλά αποτελέσματα στις εκλογές του 2016, Βουλευτικές και Τοπικές. Υποσχεθήκαμε όμως - επαναλαμβάνω τη λέξη "υποσχεθήκαμε" - ότι αυτή η συνεργασία δε θα είναι προεκλογική, αλλά θα έχει διάρκεια και συνέχεια, στηριζόμενη στο κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο. 

Υπό την έννοια αυτή με την πρόσφατη καταστατική τροποποίηση τηρήσαμε την υπόσχεση μας. Δείξαμε σε όλο τον κόσμο, πόσο αξιόπιστη ομάδα είμαστε. Ότι δηλαδή, δεν πήραμε την ψήφο των ανθρώπων αυτών και μετά πετάξαμε την υπόσχεση μας στο κάλαθο των αχρήστων. Το πιο σημαντικό είναι τούτο: δεν υπήρχε κανείς που μας υποχρέωνε να το κάνουμε.

Όμως τηρήσαμε τον "λόον μας", το δικό μας "δεσμεύομαι" ήταν αληθινό. Γιατί είμαστε και το αποδεικνύουμε καθημερινά η πιο καθαρή, η πιο τίμια, η πιο φερέγγυα πολιτική πρόταση.

Τούτο αποτελεί μια πράξη - όαση στην έρημο της πολιτικής ανυποληψίας που ζούμε τα τελευταία χρόνια. Είναι μια απόδειξη ότι μπορείς να κάνεις πολιτική και ταυτόχρονα να παραμένεις τίμιος, φερέγγυος και σταθερός στις αρχές σου.

Με την ευκαιρία αυτή καλώ τους φίλους και συνεργάτες μας, να επανέλθουν στην ενεργή πολιτική δράση ως ομάδες πολιτών. Το κάλεσμα μας είναι βέβαια ευρύτερο και αφορά κι άλλες ομάδες πολιτών, πλατφόρμες και συσπειρώσεις. Με την επίσημη αλλαγή της μορφής του Κινήματος μας, προσφέρεται μια στέρεη, ανοικτή πολιτική πλατφόρμα για όλους - πάντα με σεβασμό στη διαφορετική άποψη - για τους κοινούς μας αγώνες, τα κοινά μας οράματα.