Κραν Μοντανά: Κέρδη και ζημιές

Κατά την άποψη μου από τις τελευταίες συνομιλίες στον Κραν Μοντανά έχουν προκύψει θετικά αλλά και αρνητικά στοιχεία. Στα θετικά στοιχεία προσωπικά θα κατατάξω το γεγονός ότι έχει καταγραφεί η σαφής πρόθεση της Τουρκίας σε όλα τα θέματα. Τώρα κανείς πλέον δεν μπορεί να βαυκαλίζεται με την ιδέα / ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία θέλει συμφωνία στο Κυπριακό που να σέβεται έστω και στο ελάχιστο το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η συνεργασία Κύπρου – Ελλάδας λειτούργησε πολύ καλύτερα αυτήν τη φορά και ανέδειξε την αδιαλλαξία της Τουρκίας στο θέμα των εγγυήσεων και της παραμονής των στρατευμάτων. Το Κυπριακό επανήλθε στη σωστή του βάση ως ζήτημα εισβολής – κατοχής, με την αναγνώριση από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ κ. Γκουτέρες ,της ανάγκης για κατάργηση των εγγυήσεων.

Όσον αφορά τα αρνητικά σίγουρα με το Κραν Μοντανά εμπεδώθηκε η διαδικασία της πενταμερούς διάσκεψης, αφού από τη διάσκεψη απουσίαζαν οι εκπρόσωποι των πέντε μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, οι οποίοι με την παρουσία τους στον περίγυρο της Διάσκεψης στη Γενεύη τουλάχιστον συμπλήρωναν ένα περιβάλλον διεθνούς ενδιαφέροντος. Ενώ εμείς αποφύγαμε με κάθε τρόπο να προβάλουμε την ιδιότητα του αρχηγού κράτους στη διάσκεψη του Κραν Μοντανά, οι Τούρκοι και οι Τουρκοκύπριοι με κάθε ευκαιρία παρουσίαζαν τον Ακιντζί ως Πρόεδρο του ψευδοκράτους, χωρίς κανένας να τους επιστήσει την προσοχή ή να υποστούν την παραμικρή παρατήρηση. Στο τέλος, είχαμε και τη δήλωση Γκουτέρες που αναφερόταν σε Κύπριους σε Νότο και Βορρά. Με τις δύο διασκέψεις της Γενεύης αναγνωρίζεται έμμεσα ο εγγυητικός ρόλος της Τουρκίας και Βρετανίας και κινδυνεύουμε να εγκλωβιστούμε στο ασφυκτικό πλαίσιο της πενταμερούς διάσκεψης εσαεί.

Δεύτερον, παρά τις αρχικές διακηρύξεις του Προέδρου Αναστασιάδη, η διάσκεψη στο Κραν Μοντανά, πραγματοποιήθηκε χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία. Φαίνεται ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ κ. Γκουτέρες παρασύρθηκε από τις διαβεβαιώσεις του ειδικού αντιπροσώπου κ. Άιντε και υπέκυψε στις Τουρκικές πιέσεις. Ενώ ζητήθηκε από τον κ. Άιντε να προετοιμάσει το έδαφος και να καταρτίσει ένα έγγραφο εργασίας πριν από τη διάσκεψη (σύμφωνα με την απαίτηση του Προέδρου Αναστασιάδη), ο Άιντε κατέθεσε τελικά ένα έγγραφο για το οποίο είχαμε πολλές αντιρρήσεις και επιφυλάξεις. Τρέχαμε παραμονές της διάσκεψης να επιτύχουμε την απόσυρση ενός εγγράφου, που εμείς οι ίδιοι είχαμε ζητήσει. Σημειώθηκαν τραγελαφικά επεισόδια γύρω από το εάν το έγγραφο είναι ή δεν είναι στο τραπέζι. Όπως συμβαίνει πάντα, στην εξέλιξη των γεγονότων αποδείχθηκε ότι τα σημαντικά στοιχεία του εγγράφου, έμειναν στο τραπέζι των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά ή/και επανήλθαν ως ιδέες του Άιντε, των Βρετανών, ή των Τούρκων.

Υπενθυμίζεται ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είχε θέσει εξαρχής την προϋπόθεση να υπάρξει συμφωνία στα θέματα της ασφάλειας – εγγυήσεων πριν συζητηθούν τα εναπομείναντα ζητήματα της εσωτερικής πτυχής του Κυπριακού. Αναδιπλώθηκε επανειλημμένα και φτάσαμε να αποδεχθούμε τη συζήτηση σε δύο παράλληλα τραπέζια (υπενθυμίζεται ότι αυτή ήταν αρχικώς η πρόταση των Τουρκοκυπρίων, την οποία απορρίπταμε πριν από ένα χρόνο). Παρά ταύτα, επανειλημμένα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης διαβεβαίωνε ότι δεν θα αποδεχθεί πακετοποίηση των θεμάτων των δύο πτυχών. Κι όμως πρώτος με τις προτάσεις του της Τετάρτης 5/7 συνέδεσε τις δύο θεματικές και κατέθεσε ουσιαστικά μια πρόταση «πάρε – δώσε» μεταξύ του «άδειου ποτηριού», δηλαδή της θεματικής της ασφάλειας – εγγυήσεων και ενός «γεμάτου ποτηριού» δηλαδή της θεματικής της εσωτερικής πτυχής. Ο ίδιος πρώτος τελικά επιχείρησε το «πάρε – δώσε» (αν και έμεινε τελικά στο «δώσε»).

Επιπλέον, ενώ υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις και πιθανές παγίδες στο πλαίσιο των παραμέτρων Γκουτέρες, τις οποίες καταθέσαμε με την επιστολή μου ημερομηνίας 2/7, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης το έχει αποδεχθεί πανηγυρικά, εγκλωβιζόμενος σε μια διαδικασία που ήταν λογικό να οδηγήσει σε περαιτέρω υποχωρήσεις. Στις προτάσεις που κατέθεσε γραπτώς την Πέμπτη 6/7 παραχωρεί την εκ περιτροπής προεδρία, τα δικαιώματα των Ευρωπαίων πολιτών για τους Τούρκους, την προτεραιότητα των παράνομων χρηστών στο περιουσιακό στις περιοχές υπό Τουρκοκυπριακή διοίκηση και την αναγνώριση δικαιωμάτων στους παράνομους καταπατητές στις υπό Ελληνοκυπριακής διοίκηση περιοχές. Το χειρότερο όλων είναι ότι αυτές (και άλλες υποχωρήσεις) έγιναν χωρίς αποτελέσμα και παραμένουν στο τραπέζι παρά τις περί του αντιθέτου δηλώσεις.

Τέλος, παρά τις επανειλημμένες διαβεβαιώσεις του Προέδρου Αναστασιάδη ότι δεν θα αποδεχθεί τη σύναψη ενδιάμεσης συμφωνίας, ουσιαστικά την Πέμπτη το βράδυ (προς Παρασκευή), αυτό που επιδιώχθηκε ήταν η συμφωνία σε κάποια σημεία (sticking points) που θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως δίοδος για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων. Τί άλλο από οιωνή «ενδιάμεση συμφωνία» θα ήταν αυτή η κατάληξη στα sticking points; Η αποτυχία του Γκουτέρες να πετύχει «ενδιάμεση συμφωνία», δεν συνεπάγεται ότι η ιδέα της ενδιάμεσης συμφωνίας δεν θα επανέλθει.