Σε παραλίες σκουπιδότοπων

Κάθε χρόνο – το έχω τάμα – βρίσκω τον τρόπο να επισκεφθώ τον κόλπο της Λάρας. Ναι, εκείνη τη μοναδική πλέον αμμουδιά του Ακάμα που έμεινε ελεύθερη για τις χελώνες. Εκεί που ο Ανδρέας και η Μυρούλλα ξόδεψαν μια ζωή σε ένα έργο που έκανε την Κύπρο διάσημη και συνέβαλε στη διατήρηση ενός σημαντικού είδους της θαλάσσιας πανίδας.

Κάθε χρόνο λοιπόν – όταν επισκέπτομαι τη Λάρα – διαπιστώνω πόσο λερωμένοι, βρώμικοι κι ασυνείδητοι είναι κάποιοι συνάνθρωποι μας, ντόπιοι και ξένοι. Κάθε χρόνο επιβεβαιώνω ότι δεν έχουμε κράτος, δεν έχουμε τοπικές αρχές, δεν έχουμε γενικώς αρχές. Κάθε χρόνο εκπλήσσομαι που δεν γίναμε έστω και λιγάκι καλύτεροι από την προηγούμενη χρονιά.

Πόση ασυνειδησία, πόση γαϊδουριά (κακή παρομοίωση, τα γαϊδούρια δεν πετούν τενεκεδάκια) πόση αυτοκαταστροφική βλακεία μπορεί να διακρίνει και να χαρακτηρίζει το ανθρώπινο γένος, Θεέ μου. Τενεκεδάκια μπύρας και αναψυκτικών στην άμμο, στα βράχια, στους θάμνους από εκεί που σκάει το κύμα στις πρώτες αμμοθίνες, στα υψίπεδα με τους αόρατους και τους σχοίνους. Χαρτιά υγείας, πλαστικές σακούλες (αυτή η μάστιγα της Φύσης), σερβιέτες, σωληνάρια, πώματα, εκατομμύρια αποτσίγαρα κλπ κλπ, «κοσμούν», μία από τις πιο μαγευτικές, καθαρές και σημαντικές από οικολογική άποψη, παραλίες του νησιού μας. Και θέλουν λέει να επιτραπεί η περαιτέρω τουριστική αξιοποίηση και σ’ αυτήν την περιοχή. Θα είναι πιο καθαρή τότε λένε. Αν πάμε όμως μια βόλτα στον Κόννο (ήμουν εκεί τις προάλλες), θα δείτε την ίδια κατάσταση μέσα στους θάμνους, κάτω απ’ τα πεύκα, στα βράχια κ.ο.κ.

Τελικά είμαστε ένας λαός βρωμιάρηδων, όπως έλεγε ο μακαρίτης ο Μικελλίδης. Δεν ξέρω πως θα αλλάξουμε τροπάρι, συμπεριφορά και νοοτροπία σ’ αυτό το θέμα. Ειλικρινά δεν ξέρω. Τόσα μαθήματα στα σχολεία, τόσες διαλέξεις σε χωριά και συνοικίες, τόσοι νόμοι και κανονισμοί….

Αυτές – και άλλες μαύρες – σκέψεις με βασανίζουν καθώς παρατηρώ από το ύψωμα που δεσπόζει της παραλίας της Λάρας, την ομάδα εθελοντών της Νεολαίας Οικολόγων να γεμίζει τις σακούλες με λογής σκουπίδια. Δίπλα μου, σε πρώτο πλάνο, πεσμένη από καιρό στο έδαφος, σκουριασμένη και διαλυμένη μια πινακίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας να ενημερώνει και να προειδοποιεί; «ΠΡΟΣΟΧΗ, ΠΑΡΑΛΙΑ ΩΟΤΟΚΙΑΣ ΧΕΛΩΝΩΝ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ…».

«Όλες μας οι εμπνεύσεις στραβώθηκαν κι αποτύχαν», λέει σε ένα παλιό καλοκαιρινό του δίσκο ο Διονύσης («τα τραπεζάκια έξω»). Και παρακάτω συμπληρώνει «σε παραλίες σκουπιδότοπων, με κασετόφωνα και εγώ, μια παραλία ξεχασμένη έχω σκοπό, όλα είναι τόσο τρομαγμένα, μα τ’ αγαπάω ο φτωχός, δώσμου το χέρι να μην είμαι μοναχός».

Αγαπάμε αυτόν τον τόπο, τη Λάρα, τον Κόννο, τον Ακάμα και την Καρπασία, κι όσο υπάρχουν άνθρωποι που αγαπάνε και νοιάζονται, ίσως υπάρχει Ελπίδα.

Κράτος ή παρακράτος

Πολλές φορές διερωτώμαι για την ποιότητα της διοίκησης της χώρας μας. Υποτίθεται ότι έχουμε κράτος. Υποτίθεται ότι δεν είμαστε πλέον ένας πληθυσμός ανθρώπων που αδυνατεί να οργανωθεί, να καθιερώσει θεσμούς που να υπηρετούν αξίες και να αυτοδιαχειρίζεται τα κοινά με υπευθυνότητα. Αλλά φευ.

Στην πραγματικότητα δεν έχουμε κράτος αλλά παρακράτος. Παράδειγμα: Μετά τις αποφάσεις του Eurogroup και τη ληστεία των Κυπρίων και ξένων καταθετών από τις δύο κύριες Κυπριακές τράπεζες, είχαν φθάσει στα αυτιά μου πληροφορίες για ύποπτες κινήσεις Γερμανικών τραπεζών, οι οποίες μέσω Τουρκικών τραπεζών στην κατεχόμενη Κύπρο, προσπαθούσαν να προσελκύσουν Κύπριους καταθέτες. Είναι γνωστό ότι στα οδοφράγματα δεν γίνεται κανένας έλεγχος στους Ελληνοκύπριους ή και ξένους που διέρχονται με κατεύθυνση τα κατεχόμενα, για τους ευνόητους πολιτικούς λόγους.

Κανείς δεν ξέρει πόσα λεφτά διακινούνται. Σημειώνεται ότι τα Τραπεζικά ιδρύματα στα κατεχόμενα συνεργάζονται με αντίστοιχα Ευρωπαϊκά, αφού θεωρούνται νομίμως λειτουργούντα παραρτήματα Τουρκικών τραπεζών.

Ζήτησα λοιπόν μέσω της Βουλής με ερώτηση μου ημερομηνίας 14/5/2013, από τον αρμόδιο Υπουργό να «πληροφορήσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων αν έχει διεξαχθεί οποιαδήποτε έρευνα για το τραπεζικό σύστημα των κατεχομένων, ποια συμφέροντα εξυπηρετεί, αν υπάρχει κίνδυνος εκμετάλλευσης της κρίσης των Κυπριακών τραπεζών και ποιες είναι οι ενέργειες της Κυβέρνησης».

Μετά από δεκαπέντε μήνες (ναι δεκαπέντε μήνες) πήρα τις προάλλες απάντηση από το Υπουργείο Οικονομικών ότι ζήτησε από την ΚΥΠ να διερευνήσει αυτές τις πληροφορίες. Το Υπουργείο Οικονομικών είχε την «καλοσύνη» να μου στείλει αυτούσια την επιστολή του προς την ΚΥΠ με ημερομηνία 15 Σεπτεμβρίου 2014. Ναι πριν από μία εβδομάδα αποφάσισαν να χειριστούν μία καταγγελία ηλικίας δεκαπέντε μηνών. Επί δεκαπέντε μήνες δεν έκαναν τίποτα, ούτε απαντούσαν στην αρχική ερώτηση (και στη σχετική υπενθύμιση).

Αυτό είναι το κράτος μας. Αυτό είναι το κράτος που είναι τάχα οργανωμένο, μελετά, ψηφίζει και εφαρμόζει νόμους. Διερωτούμαι αν επάξια αντιπροσωπεύει αυτό το κράτος τον Κυπριακό λαό στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τέτοιες επιδόσεις σε αποτελεσματικότητα και σοβαρότητα. Πάω στοίχημα εκεί στο Υπουργείο Οικονομικών, δεν ξέρουν καν ποιες τράπεζες λειτουργούν στα κατεχόμενα. Δεν ξέρουν βέβαια ούτε ότι παρέχουν τελευταία και δάνεια σε Ελληνοκύπριους για να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά. Δεν ξέρουν με λίγα λόγια που πάνε και τι κάνουν. Μετά θέλουν να τους πάρουμε στα σοβαρά.

Ομιλία στον ανοικτό διάλογο με Δεξαμενή Σκέψης ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ

«Κυπριακό: Χρειαζόμαστε επιτέλους στρατηγικό σχεδιασμό;»

 

Σάββατο, 20 Σεπτεμβρίου 2014, Δημοσιογραφική Εστία, Λευκωσία

Δεκαετίες συζητήσεων στη βάση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας έφεραν μόνο υποχωρήσεις και παγίωση των κατοχικών δεδομένων. Οδήγησαν στην απογοήτευση τον Κυπριακό λαό και στην απομάκρυνση της πορείας λύσης του προβλήματος από τις αρχές της Δικαιοσύνης , της Ανεξαρτησίας  και του σεβασμού των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Όλα αυτά τα χρόνια η διαχείριση του Κυπριακού μένει στην επιφάνεια του προβλήματος. Ασχολείται με το αποτέλεσμα και όχι το αίτιον. Επικεντρώνεται στο καθημερινό και εφήμερο. Γίνεται μια διαχείριση πρόχειρη, τυχάρπαστη και βραχείας οπτικής, διαχείριση που δεν φτάνει στη ρίζα του προβλήματος. Εμείς πιστεύουμε ότι στη ρίζα του προβλήματος βρίσκεται ο δυσμενής συσχετισμός δυνάμεων. Αν δεν αλλάξει αυτό το δεδομένο, ότι κι αν συμβαίνει στην επιφάνεια δεν θα έχει ιδιαίτερη σημασία. Μάλιστα, όσο περνά ο χρόνος μπορεί ο συσχετισμός αυτός να γίνεται χειρότερος. Ο χρόνος δεν αξιοποιείται θετικά. Αφήνεται να παρέρχεται, αναπαράγοντας και παγιώνοντας τα κατοχικά δεδομένα. Η αντίληψη της Κυπριακής πολιτικής ηγεσίας στερείται διαχρονικά στρατηγικού βάθους. Η πολιτική διαχείριση του Κυπριακού είναι ανερμάτιστη και βραχύβια και στερείται οράματος. Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική διαχείρισης του Κυπριακού μακροχρόνια και διαρκή, η οποία να προσαρμόζεται στα καινούργια δεδομένα όπως διαμορφώνονται συνεχώς, χωρίς να παρεκκλίνει από το στρατηγικό στόχο. Όμως για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα να καθοριστεί ένας κατά το δυνατόν συλλογικά αποδεκτός στρατηγικός στόχος.  Κατά την άποψη μου ο στόχος δεν μπορεί να είναι η ονοματολογία μίας πρότασης για το πολιτειακό σύστημα της χωράς μετά τη λύση ούτε βέβαια μια ακαθόριστου  περιεχομένου συνθηματολογία. 

Σήμερα – όπως και σε άλλες χρονικές περιόδους στην ιστορία του Κυπριακού – μπορούμε να μιλήσουμε για την εμφάνιση ενός πολιτικού παράδοξου. Δηλαδή παραδόξως συνυπάρχουν δυσμενείς συγκυρίες μαζί με θετικές προοπτικές. Κατά την άποψη μου η συγκυρία είναι πολύ κακή. Η Κύπρος και η Ελλάδα βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση και η διαπραγματευτική τους δυνατότητα είναι πολύ περιορισμένη. Η μνημονιακή σύμβαση μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους γνωστούς κύκλους του διεθνή παράγοντα ως βρόγχος και ως μοχλός πίεσης για αποδοχή νόθας λύσης στο Κυπριακό με ικανοποίηση των Τουρκικών στρατηγικών σχεδιασμών. Ήδη πολλοί άρχισαν να μιλούν για τα οικονομικά οφέλη της οποιαδήποτε λύσης του Κυπριακού χωρίς να θέτουν τις αναγκαίες ρεαλιστικές προϋποθέσεις και χωρίς να παραδέχονται τις πραγματικές δυσκολίες της εφαρμογής ενός περίπλοκου και δυσλειτουργικού γραφειοκρατικού συστήματος διοίκησης της χώρας, που εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους για την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία του λαού μας.

Από την άλλη, διαμορφώνονται καινούργιες συμμαχίες στην περιοχή και προοπτικές αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων. Η ανακάλυψη των κοιτασμάτων στην Κυπριακή ΑΟΖ, η προσέγγιση με το Ισραήλ, τα νέα δεδομένα στη σχέση Τουρκίας – ΗΠΑ, η εσωτερική αναταραχή στην Τουρκία, το Συριακό, οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, το Ιράν και το Ιράκ, έχουν διαφοροποιήσει το ειδικό βάρος της Τουρκίας. 

Μέχρι σήμερα τα γεωπολιτικά δεδομένα μελετούσαν βέβαια επιφανείς Κύπριοι επιστήμονες μέσα σε πανεπιστημιακές αίθουσες, σε εκδηλώσεις σαν την σημερινή, σποραδικά σε άρθρα στις εφημερίδες και σε σπάνιες παρεμβάσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης.  Η πολιτική ηγεσία πολύ λίγο ως καθόλου παρακολουθούσε τις απόψεις των ειδικών μελετητών και επιστημόνων και πολύ πιο σπάνια τις υιοθετούσε. Αυτή την κατάσταση είχαμε πάντα ως Οικολόγοι καταδικάσει και ζητούσαμε την σύνδεση της επιστημονικής διανόησης για τα γεωπολιτικά ζητήματα με τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Μονίμως ζητούσαμε την δημιουργία ομάδας στήριξης του Εθνικού Συμβουλίου από ειδικούς επιστήμονες κατάλληλους να γνωμοδοτήσουν επί θεμάτων Γεωπολιτικής και περιφερειακών σχέσεων. Θεωρούμε λοιπόν θετικό γεγονός την ανακοίνωση της συγκρότησης επιτέλους επιστημονικής ομάδας υπό την επωνυμία "Συμβούλιο Γεωπολιτικής Στρατηγικής" από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να συμβουλεύει κυβέρνηση, Βουλή, Εθνικό Συμβούλιο και κόμματα για τα θέματα που αφορούν την γεωπολιτική κατάσταση στον κόσμο και την περιοχή μας και πως επηρεάζουν τη διαχείριση του Κυπριακού. 

Όμως αν στο τομέα αυτό σημειώθηκε σχετική πρόοδος δεν μπορώ να πω ότι συμβαίνει το ίδιο στον πυλώνα της Δημοκρατικής νομιμοποίησης Επί σαράντα χρόνια γίνεται συζήτηση για το Κυπριακό στο επίπεδο των ηγεσιών των δύο κοινοτήτων και με ενεργό ρόλο εκπροσώπων της διεθνούς κοινότητας. Οι πολίτες (Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι), είναι ουσιαστικά απόντες. Είτε κρατούνται στο σκοτάδι και στην άγνοια, είτε ντοπάρονται με ψεύτικα συνθήματα και φανατικές ουτοπίες. Για μένα είναι ολοφάνερο ότι καμία λύση του Κυπριακού προβλήματος έχει ελπίδα επιβίωσης, εάν δεν τυγχάνει δημοκρατικής νομιμοποίησης. Η κατοχύρωση του θεσμού του δημοψηφίσματος είναι πολύ κρίσιμο εργαλείο για τη δημοκρατική νομιμοποίηση, δεν είναι όμως αρκετή. Οι πολίτες δεν μετέχουν στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού και νιώθουν αποξενωμένοι. Προετοιμάζεται μια λύση στην απουσία αυτών που τους αφορά άμεσα.

Αυτή η διαπίστωση πρέπει να οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Διότι διερωτώμαι ποιες πιθανότητες βιωσιμότητας έχει ένα δοτό σύνταγμα στις συνθήκες του 21^ου αιώνα; Η χρήση του όρου «δοτό σύνταγμα» είναι μάλλον εμβληματική και καθόλου εξαντλητική. Παραπέμπει στο ιστορικό προηγούμενο και σε πικρές εμπειρίες του παρελθόντος που δεν μπορούν να αποτελούν μέρος του μέλλοντος.

Η προσπάθεια του Προέδρου Αναστασιάδη να υποχρεώσει τον Έρογλου να δεσμευτεί σε μια ξεκάθαρη αρχική δήλωση που να κατοχυρώνει τη μία και αδιαίρετη κυριαρχία, τη μία ιθαγένεια και τη μία διεθνή προσωπικότητα, είναι φανερό ότι απέτυχε. Έχει προχωρήσει προς λανθασμένη κατεύθυνση αφού με την κατάληξη στο κοινό ανακοινωθέν, έχει υιοθετήσει μια σειρά θέσεων των Τούρκων (στο όνομα της ισορροπίας), ενώ οι ασάφειες και οι αμφισημίες των κοινών ανακοινωθέντων Χριστόφια – Ταλάτ, μεταφέρονται στο διηνεκές. Δυστυχώς, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης έφτασε στο σημείο να υιοθετήσει τα λάθη της προηγούμενης πολιτικής και επιπλέον έχει καταστήσει έγγραφο αναφοράς, τις γνωστές απαράδεκτες συγκλίσεις του εγγράφου Ντάουνερ.

Η προσπάθεια για επίτευξη κοινού ανακοινωθέντος θα έπρεπε να περιοριστεί όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί στο Εθνικό Συμβούλιο στα πλαίσια που καθορίζει η απόφαση 1251 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Εμείς ως Οικολόγοι επιμέναμε ότι το κοινό ανακοινωθέν έπρεπε να είναι μικρής έκτασης και να μην απομακρύνεται από τα πλαίσια της απόφασης 1251 του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε ότι θα ξεκινήσει συζήτηση των βασικών θεμάτων όπως αυτά καταγράφηκαν στην πρώτη φάση των συνομιλιών. Γίνεται έτσι αποδεκτό ότι είναι δυνατόν να συζητηθούν ακόμα και εκείνες οι προτάσεις των Τουρκοκυπρίων που βρίσκονται σαφώς εκτός του συμφωνημένου πλαισίου. Στην ουσία πρόκειται για ακόμα μία υποχώρηση της ελληνοκυπριακής ηγεσίας. 

Κατ’ ακρίβεια είναι ίσως καιρός ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και η πολιτική ηγεσία να βάλουν μία άνω τελεία στις διαπραγματεύσεις και να κάνουν εκ βαθέως αυτοκριτική και κριτική θεώρηση των πραγμάτων.

Για παράδειγμα σε πιο βαθμό υλοποιείται η πρόταση του Νίκου Αναστασιάδη προς τον κυπριακό λαό στη βάση της οποίας ανέλαβε το Φλεβάρη του 2013 την ηγεσία του; Ποια από τις πολιτικές του πρωτοβουλίες έχει πραγματοποιηθεί με επιτυχία; Που βαδίζει η λύση του Κυπριακού με μια Τουρκία στο απόγειο της δύναμής της και της αδιαλλαξίας της; Επιτρέπεται να συνεχίζουμε στον ίδιο δρόμο και με βάση την αρχή «business as usual»; 

Νομίζω πως ΟΧΙ. Η διαπίστωση ότι οι τακτικές επιλογές της Κυπριακής ηγεσίας έχουν διαχρονικά αποτύχει διαχρονικά οδηγεί στο συμπέρασμα ότι χρειαζόμαστε στρατηγικό σχεδιασμό. Το κυπριακό δεν μπορεί να είναι υπόθεση μίας κυβέρνηση και ενός κόμματος. Απαιτείται επιστημονικός σχεδιασμός και δημοκρατική νομιμοποίηση.  

Πρέπει να καταφέρουμε να δούμε το Κυπριακό πέραν από το κουτί – κλουβί, όπως αυτό καθιερώθηκε τα τελευταία  37 σχεδόν χρόνια. Πρέπει να εγκαταλείψουμε τη λογική «business as usual», γιατί οδηγεί το Κυπριακό, είτε σε τέλμα είτε σε περαιτέρω οδυνηρές υποχωρήσεις.

Πρέπει να σκεφτούμε με εναλλακτικό τρόπο, να απελευθερωθούμε από τις αγκυλώσεις των σαράντα χρόνων ατέρμονων και επιζήμιων συνομιλιών, να βγούμε από το κατεστημένο κουτί και με θάρρος να αντιμετωπίσουμε τις αληθινές πραγματικότητες.

Αν θέλουμε να είμαστε πραγματιστές και ρεαλιστές πρέπει να οραματιστούμε με τόλμη το αύριο αλλά κυρίως να σχεδιάσουμε ένα αναλυτικό και δομημένο πρόγραμμα υλοποίησης του οράματος. 

Ο δρόμος για μια ελεύθερη και δημοκρατική Κύπρο δεν είναι αδιάβατος. Δύσβατος και κακοτράχαλος είναι στα σίγουρα γι’ αυτό και απαιτείται προσπάθεια, αγώνας, εμμονή και επιμονή. 

Η ελεύθερη και δημοκρατική Κερύνεια δεν είναι ουτοπία. Είναι ένας στόχος που περιμένει να κατακτηθεί.