Το βαγόνι του Ρετόντ

Οι δικτάτορες έχουν μία έφεση στο συμβολισμό διάβασα κάπου.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάποτε ως τραγωδία, κάποτε ως φάρσα (Μαρξ).

Η επιλογή της Γενεύης για να φιλοξενήσει την πενταμερή διάσκεψη για την Κύπρο, μπορεί να μην είναι τυχαία.

Στη Γενεύη έλαβε χώρα (8 - 13 Αυγούστου 1974) η τελευταία πενταμερής διάσκεψη μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Βρετανίας από τη μία, και των δύο κοινοτήτων από την άλλη. Υπό το βάρος των επιπτώσεων των συνταρακτικών γεγονότων του Ιουλίου, ο προεδρεύων τότε της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γλαύκος Κληρίδης, σύρθηκε στην πενταμερή, όπου αντιμετώπισε τους σκληρούς όρους του Τούρκου κατακτητή: Διζωνική Ομοσπονδία, με μια Τουρκική ζώνη 34% του συνολικού εδάφους της Κύπρου που να ξεκινάει από την Αμμόχωστο και να καταλήγει στο Λιμνίτη.

Ο αείμνηστος Κληρίδης, δεν είχε κανένα πολιτικό στήριγμα σε εκείνη την πενταμερή αφού η Ελλάδα βρισκόταν στη ρευστή φάση της μεταπολίτευσης και στριμωγμένη στη γωνιά λόγω του προδοτικού πραξικοπήματος. Στην Κύπρο τον αμφισβητούσαν και οι δύο αντιμαχόμενες ακόμα παρατάξεις. Κι όμως είχε το πολιτικό θάρρος να απορρίψει την ποταπή απειλή και τον εκβιασμό του τότε Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, κ.  Γκιουνές. Κανένας μέχρι σήμερα και ούτε η ιστορία τον καταδίκασε γιατί αυτή η απόφαση του οδήγησε στη Β’ φάση της εισβολής, που προκάλεσε χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, αγνοούμενους, καταστροφή περιουσιών, κατάληψη εδαφών από την Τουρκία ακόμα και πέραν των απαιτήσεων του Γκιουνές κλπ κλπ.

Με τα κριτήρια των σημερινών κυβερνώντων ο αείμνηστος Κληρίδης δεν επέδειξε «πολιτικό θάρρος» να αναλάβει την ευθύνη μιας απόφασης που θα απάλλασσε το λαό μας από τόσες θυσίες – αλλά που στη συνέχεια σίγουρα θα τον κατάτασσε στην κατηγορία του Εφιάλτη και του Τσοκάλογλου.

Την επομένη της ολοκλήρωσης της επιχείρησης Αττίλας Β’, άρχισε μία άλλη επιχείρηση: Η νομιμοποίηση των αποτελεσμάτων της προδοσίας και της εισβολής, δια της αποδοχής της από τους Ελληνοκυπρίους.

Πέρασαν 42 χρόνια. Έγιναν πολλά και φτάσαμε πάλι εκεί που ξεκινήσαμε: Σε πενταμερή διάσκεψη στη Γενεύη. Μάλλον η επιλογή του χώρου δεν είναι τυχαία.

Είπαμε οι δικτάτορες αγαπούν τους συμβολισμούς.

Ιστορικό παράδειγμα: Στις 21 Ιουνίου του 1940 ο νικητής Χίτλερ ανάγκασε την ηττημένη Γαλλία να βγάλει από το μουσείο της Κομπιένης το ίδιο σιδηροδρομικό βαγόνι και να το ξαναβάλει στην ίδια ακριβώς θέση που βρισκόταν στις 11 Νοεμβρίου του 1918, μέσα στο οποίο η Γερμανία υπέγραψε τη συνθηκολόγηση της ήττας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι νικητές καθορίζουν τους όρους. Ότι δεν έγινε στη Γενεύη το 1974, ότι δεν έγινε στο Μπούργκενστοκ το 2004, θέλουν να το πετύχουν στη Γενεύη (πάλιν) το 2017.

Τι Γενεύη, τι Γενεύη; Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ή επανεκκινεί από εκεί που σταμάτησε.

Το πράσινο μίλι

Καθώς αναμένουμε την έλευση του νέου χρόνου 2017, η προσοχή των περισσότερων Κυπρίων είναι στραμμένη στις εξελίξεις στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού.

Είναι ολοφάνερο ότι «έχει κυλήσει πολύ νερό κάτω από τις γέφυρες» ή όπως λέμε στην Κύπρο, «μπήκε το νερό στο αυλάκι».

Κατά την άποψη μου, το 2017 με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα είναι η καθοριστική χρονιά για την επίτευξη συμφωνίας για το Κυπριακό. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της «διάσκεψης για την Κύπρο» στη Γενεύη, εκεί σίγουρα θα καθοριστεί, τελεσίδικα, η κατάληξη στην υπόθεση των δικοινοτικών συνομιλιών που χρονολογούνται από τις αρχές της δεκαετίας του ’70.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι θα είναι το τελευταίο μίλι. Άλλοι πάλιν ότι θα είναι το «το πράσινο μίλι», τα λίγα μέτρα από το κελί των μελλοθανάτων μέχρι την ηλεκτρική καρέκλα (“The Green Mile” ταινία με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς).

Ότι κι αν συμβεί τελικά μέσα στο 2017 θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε κοσμοϊστορικές εξελίξεις στο Κυπριακό. Κατά την άποψη μου είναι πολύ δύσκολο – σχεδόν αδύνατο – όπως έχει διαχειριστεί το θέμα ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, να προκύψει συμφωνία για λύση του Κυπριακού που να έχει την άνετη υποστήριξη των Ελληνοκυπρίων. Για να είμαστε δίκαιοι με αυτόν, η μεγαλύτερη ευθύνη χρεώνεται στον Ερντογάν. Γιατί; Γιατί απλά δεν αποδεικνύεται – τηρουμένων των αναλογίων – ο Γκορμπατσώφ της Τουρκίας. Δεν είναι ο ηγέτης που θα αποφασίσει να εγκαταλείψει η χώρα του τον παλιομοδίτικο μεγαλοϊδεατισμό και την επεκτατική πολιτική έναντι των γειτονικών χωρών.

Υπάρχει για παράδειγμα κανείς που πιστεύει ότι η επανένωση της Γερμανίας θα γινόταν πότε, χωρίς τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε – λίγες μέρες πριν – η επίσκεψη Γκορμπατσώφ στην Ανατολική Γερμανία;

Μόνο όταν η Σοβιετική Ένωση αποφάσισε να αφήσει ελεύθερους τους Ανατολιτογερμανούς να κινηθούν «κατά το δοκούν», έπεσε το τείχος του Βερολίνου.

Τηρουμένων των αναλογιών, αυτό πρέπει να συμβεί στην Κύπρο. Μόνο εάν χαλαρώσει το κεφαλοκλείδωμα της Τουρκίας επί της Κύπρου, μπορούμε να ελπίζουμε σε μια στοιχειωδώς δίκαιη λύση του Κυπριακού. Μόνο μια περεστρόικα (μεταρρύθμιση) της Τουρκίας μπορεί να ενώσει την Κύπρο.

Η ιδέα άλλωστε δεν είναι καινούργια. Είναι η ίδια ιδέα που υποστηρίζει την πολιτική της Κύπρου και της Ελλάδας υπέρ της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Όλα αυτά όμως φαντάζουν σήμερα πολύ μακρινά και απρόσιτα. Αφού λοιπόν η Τουρκία δεν φαίνεται να μεταρρυθμίζεται σε ένα ειρηνικό, μη επιθετικό, μη επεκτατικό κράτος, τότε η άλλη επιλογή είναι η υποταγή στα στρατηγικά της σχέδια. Κάπως έτσι σκέφτονται και στο Προεδρικό. Είναι η λογική όπου για να αποφύγεις την πιθανότητα ενός βίαιου βιασμού, επιλέγεις τον απλό βιασμό, την παράδοση. Σε μια τέτοια περίπτωση μια άλλη μεταρρύθμιση είναι αναγκαία.

Με λίγα λόγια πρέπει να ετοιμαζόμαστε για τη μετατροπή της χώρας μας σε κάτι άλλο, πολύ διαφορετικό από μια ανεξάρτητη και κυρίαρχη χώρα. Δηλαδή τη μετατροπή της Κύπρου σε προτεκτοράτο της Τουρκίας, απόλυτα ελεγχόμενου από την Τουρκική εξωτερική πολιτική (και τα οικονομικά συμφέροντα) κατά το πρότυπο του ψευδοκράτους. Μπορεί αυτή η «μεταρρύθμιση» να μην επηρεάζει τάχα την καθημερινότητα μας (όπως συχνά λέγεται από τους κυβερνώντες) αλλά είναι σίγουρα μια νέα κατάσταση πραγμάτων, με την οποία προφανώς – δια της δικής μας βούλησης – θα πρέπει να συμβιβαστούμε.

Αν πάλι – έχοντας υπόψη τα πιο πάνω – καταλήξουμε σε μια νέα άρνηση σε σχέδιο συμφωνίας στο Κυπριακό, έχουμε ενώπιον μας μια άλλη αναγκαία μεταρρύθμιση. Οι συνθήκες που θα δημιουργηθούν από μια ενδεχόμενη νέα απόρριψη, θα επιβάλλουν τη μεταρρύθμιση θεσμών, δομών και πολιτικών, που επιτέλους θα μετατρέψουν την Κύπρο σε ένα μικρό, σύγχρονο δυναμικό κράτος, με ισχυρούς σύμμαχους, ικανό να αντιμετωπίσει την όποια απειλή της Τουρκίας. Όπως και να το δούμε λοιπόν, το 2017 είναι η χρονιά της μεγάλης «μεταρρύθμισης». Απομένει να δούμε, ποια ακριβώς «μεγάλη μεταρρύθμιση» θα μας φέρει το 2017.

Το πράσινο μίλι