Αισχροκέρδεια και ακρίβεια

Πάντα υπάρχει ακρίβεια. Πάντα υπάρχει αισχροκέρδεια. Όταν υπάρχει αφθονία αγαθών και αφθονία πόρων κανείς δεν μιλά για ακρίβεια κι αισχροκέρδεια. Λίγο πολύ, όλοι βράζουμε στο ίδιο καζάνι που έχει απέξω την ετικέτα «φιλελεύθερος καπιταλισμός». Η ακρίβεια και η αισχροκέρδεια είναι τα δίδυμα παιδιά του.

Γιατί λοιπόν τελευταία γίνεται τόσος λόγος γι’ αυτά τα δύο «φοβερά παιδιά»; Γιατί η αντιπολίτευση – μάλλον καθοδηγούμενη από μετρήσεις της κοινής γνώμης και δημοσκοπήσεις – μετέτρεψε την «αισχροκέρδεια και την ακρίβεια» σε κεντρικό θέμα της πολιτικής της; Γιατί μας βομβαρδίζει με πληροφορίες και συγκριτικούς πίνακες για να αποδείξει ότι η Κύπρος είναι ακριβότερη από άλλες – εξίσου καπιταλιστικές – οικονομίες της Ευρώπης;

Η εντύπωση μου είναι ότι οι τιμές των βασικών καταναλωτικών αγαθών στην Κύπρο είναι όντως από τις ψηλότερες στην Ευρωπαϊκή αγορά. Το σίγουρο είναι ότι έχει σημειωθεί αλματώδης αύξηση τα τελευταία χρόνια. Έχω την άποψη ότι μόνο με αυστηρότερους αγορανομικούς ελέγχους (ψωμί, γάλα, καύσιμα κ.ο.κ.) και μέτρα έγκαιρης καταστολής της ακρίβειας και της αισχροκέρδειας μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση. Εγώ δεν συμφωνώ ότι ο μοναδικός παράγοντας της αύξησης των τιμών είναι η αύξηση της τιμής του πετρελαίου. Εξάλλου και αυτή είναι προϊόν αισχροκέρδειας. Από αυτή τη βάση ξεκινώντας εύκολα κατανοείται ότι έχουμε μια αλυσίδα απληστίας που αντανακλάται σε μια αύξηση των τιμών, που δύσκολα μπορεί να σπάσει. Οι καταναλωτές πρέπει να γίνουν σοφότεροι. Να σταματήσουν να αγοράζουν «πολλά» και να αρχίσουν να αγοράζουν «ποιοτικά». Με συνείδηση και προσοχή. Να καταγγέλλουν τα φαινόμενα αισχροκέρδειας και απάτης. Να γίνουν ενεργοί πολίτες και όχι απλά καταναλωτές.

Όμως ο υγιής ανταγωνισμός, που προβάλλεται από την αντιπολίτευση περίπου ως φαρμακολύτρωση στην ακρίβεια και την αισχροκέρδεια, είναι στην ουσία – για την Κύπρο τουλάχιστον – μια φάρσα.

Στην Κύπρο είναι αδύνατον να λειτουργήσει ο υγιής ανταγωνισμός λόγω του μεγέθους και της μορφής της αγοράς. Ιδιαίτερα όσον αφορά την αγορά των ορυκτών καύσιμων (δηλαδή του πετρελαίου, βενζίνης και υγραερίου) λόγω της απόλυτης εξάρτησης της οικονομίας και των μεταφορών από τις εισαγωγές δημιουργούνται συνθήκες ολιγοπωλίου. Είναι πολύ δύσκολο να ανατραπεί αυτή η κατάσταση και να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα αισχροκέρδειας. Για χρόνια ίσχυε ένας αυστηρός αγορανομικός έλεγχος. Καταργήθηκε με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Νομίζω ότι η Κύπρος νομιμοποιείται με την ευκαιρία της λεγόμενης οικονομικής κρίσης και λόγω της ανισόρροπης κατάστασης της αγοράς πετρελαίου να ζητήσει επαναφορά του συστήματος αγορανομικού ελέγχου ή στοιχείων αγορανομικού ελέγχου στην αγορά καυσίμων και άλλων προϊόντων. Κυριότερο βεβαίως μέλημα θα έπρεπε να ήταν η αλματώδης ανάπτυξη των μέσων κυκλοφορίας και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ώστε η πατρίδα μας να απεξαρτηθεί από το πετρέλαιο. Εν κατακλείδι δεν πιστεύω ότι υπάρχουν τρόποι ενίσχυσης του ανταγωνισμού στην Κυπριακή αγορά, τέτοιοι που να μπορούν να οδηγήσουν σε έλεγχο της αισχροκέρδειας και στη μείωση της τιμής των βασικών αγαθών.

Φέτος είχαμε την κρίση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, κρίση που συμπαρασύρει την παγκόσμια οικονομία της σπατάλης, της απληστίας και των μεγαλοκερδών. Την κρίση βεβαίως θα την πληρώσουν και πάλι οι εργαζόμενοι, οι φτωχοί και μεσαίοι καταναλωτές, οι απλοί πολίτες και δυστυχώς το περιβάλλον. Θεωρώ κάτι περισσότερο από βέβαιο ότι η λεγόμενη κρίση θα επηρεάσει και την Κύπρο σε κάποιο βαθμό. Είναι κυρίως θέμα συνεπειών και επιπτώσεων και όχι κατ’ ακρίβειαν κρίσης. Το ζήτημα είναι εάν μέσα από τη συγκράτηση των δαπανών και της κατανάλωσης, τη ψύξη της μηχανής της οικονομίας που είχε υπερθερμανθεί, προκύψει ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, πιο δημοκρατικό, πιο φιλολαϊκό, πιο περιβαλλοντικό. Οι ενδείξεις δεν οδηγούν σε αισιοδοξία. Ούτε στην Κύπρο, ούτε στην Ευρώπη αλλά ούτε παγκόσμια φαίνεται πως η άρχουσα οικονομική τάξη αποφάσισε να παραδώσει τα ηνία και να παραδεχθεί την τοξικότητα του μοντέλου ανάπτυξης που ακολουθεί. Λαμβάνονται αποφάσεις που οδηγούν στη στήριξη εκείνου του μοντέλου που μας έφερε την κρίση. Επιβραβεύονται οι άπληστοι, οι απατεώνες, οι κερδοσκόποι. Ενισχύονται οι τομείς της αγοράς και της οικονομίας που στηρίζουν το παγκόσμιο κερδοσκοπικό σύστημα και την οικονομία της ρύπανσης και της οικολογικής καταστροφής.

Με τέτοια τροφοδοσία της κρίσης δεν θα βγούμε βέβαια από την κρίση.